Taksonomia Unii Europejskiej

Taksonomia, potoczna nazwa nowego aktu prawnego Unii Europejskiej, tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020, jest szczegółowym systemem klasyfikacji zrównoważonej działalności gospodarczej. Została opracowana po to, by na podstawie zharmonizowanych europejskich zasad i technicznych kryteriów określić, które działania mają realnie korzystny wpływ na środowisko.

Ma się to przełożyć na przekierowanie kapitału na inwestycje zrównoważone (środowiskowo, klimatycznie, a nawet społecznie), które będą dodatkowo preferowane, zamiast na wywierające negatywny wpływ na środowisko. Ma powstrzymać także marketing pseudoekologiczny, tzw. greenwashing.

WYTYCZNE TAKSONOMII

Warunki, które musi spełniać działalność gospodarcza sklasyfikowana jako zrównoważona środowiskowo, to:

• wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych;
• nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych;
• jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami;
• spełnia techniczne kryteria kwalifikacji.

Cele środowiskowe Taksonomii (przynależą do nich szczegółowe wytyczne i opisy rodzajów działalności), to:

• łagodzenie zmian klimatu;
• adaptacja do zmian klimatu;
• zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich;
• przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym;
• zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola;
• ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów

Za działalność wyrządzającą poważne szkody celem środowiskowym uważa się m. in taką, która prowadzi do znaczących emisji gazów cieplarnianych.

KOGO DOTYCZY TAKSONOMIA?

Taksonomia określa także obowiązki przedsiębiorców i instytucji finansowych.

Duże przedsiębiorstwa, podlegające obowiązkowi raportowania niefinansowego (NFRD), w świetle taksonomii muszą udostępnić informacje na temat tego, w jakim stopniu (udział procentowy) ich obrót, nakłady inwestycyjne czy wydatki operacyjne przeznaczane są na działalność sklasyfikowaną jako zrównoważona (zgodnie z technicznymi kryteriami). Jeśli działalność gospodarcza spełni warunki oceny, wtedy zarówno obroty, jak i nakłady inwestycyjne związane z jej rozszerzaniem zostaną uznane za zgodne z kryteriami taksonomii. Jeśli działalność przedsiębiorstwa nie spełnia kryteriów technicznych taksonomii, za zrównoważone, pod pewnymi warunkami, mogą nadal zostać uznane wydatki na inwestycje np. w instalacje odnawialnych źródeł energii.

Branża finansowa w szczegółowy sposób będzie musiała wykazywać, czy oferowane przez nią produkty finansowe służą do inwestycji w działalności, które przyczyniają się do realizacji celu środowiskowego, oraz określać, jaki to jest cel, w jaki sposób i w jakim stopniu spełnia kryteria taksonomii. Taksonomia będzie wyznaczać nie tylko sposób finansowania inwestycji sektora prywatnego, ale także funkcjonowania unijnych funduszy.

Taksonomia może oddziaływać również na pozostałe przedsiębiorstwa w ten sposób, że np. uzależni pozyskanie finansowania zewnętrznego dla danej działalności od stopnia jej zgodności z taksonomią. W przypadku, gdy nie odpowiada ona należycie wytycznym taksonomii, może nie uzyskać potrzebnych środków lub uzyskać je na niekorzystnych warunkach.

ZAPOBIEGANIE GREENWASHING

Dotychczasowy brak przepisów określających, jakie inwestycje są zrównoważone środowiskowo, doprowadził do powstania problemu określanego jako “greenwashing” – zjawiska polegającego na wywieraniu na konsumencie pozornego wrażenia, że produkt lub przedsiębiorstwo go wytwarzająca są w zgodzie z naturą i ekologią [1].

W taksonomii techniczne kryteria oceny, jak dana działalność wpływa na zmianę klimatu, zostały precyzyjnie określone – nawet do poziomu konkretnych emisji CO2 na jednostkę produktu. Na przykład, w zakresie produkcji pojazdów, jako warunek osiągnięcia pozytywnego wpływu wskazują pełną bezemisyjność pociągów oraz pojazdów miejskich i podmiejskich (kryterium 0 CO2/km), a w zakresie samochodów osobowych i lekkich samochodów dostawczych – emisję mniejszą niż 50g CO2/km do roku 2025 i pełną bezemisyjność (0gCO2/km) od 2026 roku. W zakresie transportu motocyklami, samochodami osobowymi i lekkimi pojazdami użytkowymi, podobnie jak w produkcji pojazdów, jako kryterium pozytywnego wpływu na zmianę klimatu do 2025 roku pozostawiono limit 50gCO2e/km, natomiast po roku 2025 wymogiem będą zerowe emisje [2].

Powiązanie środków finansowych – unijnych lub bankowych – z kryteriami taksonomii spowoduje, że tylko technologie, projekty i firmy realizujące te ambitne parametry będą mogły uzyskać wsparcie lub finansowanie. Taksonomia jest szczególnie skoncentrowana na branżach mających znaczny wpływ na zmianę klimatu, takich jak energetyka, przemysł ciężki czy transport. Wydaje się, że w krótkim czasie zdeterminuje podejście instytucji finansowych do poszczególnych technologii, przyspieszając dekarbonizację.

Mechanizm ten ma służyć również temu, żeby firmy nie mogły chwalić się zielonymi referencjami bez osiągnięcia konkretnych parametrów.

Pierwsze ujawnienia na bazie taksonomii będą musiały zrobić spółki giełdowe, które obecnie raportują już za rok 2021 [3].