zrównoważony rozwój

Zwrot ku dekarbonizacji gospodarki jest coraz silniej odczuwalny. Regulacje prawne obejmują przede wszystkim największe firmy, ale coraz częściej średnie i małe przedsiębiorstwa, szczególnie te w łańcuchu dostaw większych partnerów, stają przed nieuchronnością tego wyzwania.

Duże korporacje wymagają od swoich dostawców przestrzegania określonych norm środowiskowych, co obejmuje także osiągnięcie celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Dlatego też wszyscy gracze muszą postrzegać dekarbonizację nie tylko jako odpowiedzialność korporacyjną, ale jako strategiczny ruch biznesowy: zmianę, która może wzmocnić ich pozycję w łańcuchu dostaw i potencjalnie zdobyć nowych klientów.

Oto 10 kroków wspierających firmy w drodze do obniżenia emisyjności!

1. DEKARBONIZACJA JAKO POTENCJALNE ŹRÓDŁO PRZYCHODÓW

Pionierskie w zakresie dekarbonizacji przedsiębiorstwa uważają ją nie tyle za przykry obowiązek i kosztowny wydatek, co za dobry impuls do ograniczania strat i zwiększania zysków. Ta zmiana myślenia może polegać na przeprojektowaniu produktów i opakowań w celu minimalizowania zużycia surowców czy efektywnym zarządzaniu odpadami, dążącemu do ich ograniczenia, ponownego wykorzystania lub monetyzacji. Zmniejszanie zużycia paliw i innych nośników energii wykorzystywanych w procesach logistycznych czy produkcyjnych to klasyczna sytuacja WIN-WIN. Ograniczając koszty, minimalizujemy negatywny wpływ na środowisko.

Dekarbonizacja daje więc potencjał do reorganizacji i oszczędności, a związane z nią inwestycje są szansą do rozwoju w nowych obszarach i zabezpieczają długofalowy wzrost biznesu.

Komisja Europejska podkreśla, że wyznaczenie ambitnego celu klimatycznego na rok 2040 ma pomóc przemysłowi, inwestorom, obywatelom i rządom w Europie w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych i długoterminowemu planowaniu. Jedną z najważniejszych kwestii ma być uniezależnienie energetyki unijnej od importu paliw kopalnych.

Osiągnięcie neutralności klimatycznej jest kluczowym założeniem Europejskiego Zielonego Ładu – prawnie wiążącego dokumentu obowiązującego w Europie prawa klimatycznego. Ambitne założenia walki z globalnym ociepleniem mają pomóc zwiększyć atrakcyjność Europy jako celu inwestycji i podnieść jej odporność na przyszłe kryzysy wywołane zmianą klimatu. Według wyliczeń Komisji, wyrządzone przez nie szkody gospodarcze tylko w ciągu minionych pięciu lat na naszym kontynencie szacuje się na 170 mld euro.

2. EMISJE BAZOWE

Aby rozpocząć podróż w kierunku dekarbonizacji, należy najpierw zrozumieć i obliczyć swoją obecną emisję dwutlenku węgla. To punkt wyjściowy do wyznaczenia osiągalnych celów redukcyjnych.

O trzech zakresach emisji pisaliśmy już w poprzednim numerze. Teraz chcemy wskazać przykłady działań, które wpływają na ich redukcję.

Emisje z zakresu 1: Emisje bezpośrednie

Emisje te pochodzą bezpośrednio ze źródeł posiadanych lub kontrolowanych przez firmę, takich jak kotły lub pojazdy firmowe. Są one zazwyczaj najbardziej widoczne i firmy mają nad nimi największą kontrolę.

Możliwe działania:

• Analiza floty pojazdów: audyt całkowitej liczby pojazdów firmowych, rodzajów paliwa, średniego zużycia paliwa i całkowitej liczby kilometrów przejechanych w danym roku.
• Spalanie paliwa na miejscu: rejestrowanie rodzaju i ilości paliw wykorzystywanych w kotłach, generatorach i innych urządzeniach.

Emisje z zakresu 2: Emisje pośrednie

Emisje te wynikają z zakupu energii, zazwyczaj elektrycznej, wykorzystywanej w działalności firmy. Chociaż nie są one bezpośrednio emitowane przez firmę, wynikają z jej wyborów dotyczących zużycia energii.

Możliwe działania:

• Audyt zużycia energii elektrycznej: monitorowanie rachunków za energię elektryczną i realnej energochłonności jej różnych odbiorników przez 12 miesięcy w celu uzyskania dokładnej oceny wzorców użytkowania i całkowitego zużycia.
• Dostawcy zielonej energii: sprawdź, czy Twoja energia elektryczna pochodzi ze źródeł odnawialnych czy „zwykłego” miksu energetycznego (w Polsce nadal dominuje wykorzystanie węgla do wyprodukowania prądu). Niektórzy dostawcy oferują energię elektryczną ze źródeł odnawialnych .

Emisje z zakresu 3: Lwia część emisji

Emisje związane z dystrybucją i cyklem życia produktów, dojazdami pracowników, podróżami służbowymi, utylizacją odpadów i nie tylko. Stanowią one szerszy obraz odpowiedzialności firmy za emisję dwutlenku węgla.

Możliwe działania:

• Audyty dostawców: współpraca z kluczowymi dostawcami, aby poznać ich ślad węglowy.
• Badanie dojazdów pracowników: zbieranie danych na temat tego, w jaki sposób pracownicy docierają do pracy, aby zmierzyć związany z ich dojazdami ślad węglowy.
• Śledzenie podróży służbowych: rejestrowanie wszystkich podróży służbowych samolotem, koleją lub samochodem.
• Ocena odpadów: pomiar i kategoryzacja wytwarzanych odpadów, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów nienadających się do recyklingu.

Dzięki zrozumieniu emisji we wszystkich trzech zakresach, możemy lepiej zaplanować kompleksową dekarbonizację. Często to właśnie mniej oczywiste emisje z zakresu 3 mogą przynieść znaczące korzyści w zakresie zrównoważonego rozwoju. Niezależnie od tego, czy chodzi o bardziej ekologiczną politykę zakupową, promowanie pracy zdalnej czy inicjatywy na rzecz redukcji odpadów, każdy krok w kierunku zmniejszenia tych emisji przybliża firmę do bardziej zrównoważonego modelu operacyjnego.

3. WYZNACZANIE CELÓW REDUKCJI

Po ustaleniu poziomu bazowego, kluczowe staje się wyznaczenie celów redukcji. Na dobry plan działania w tym obszarze składają się elementy takie jak:

• Zakresy emisji: Należy rozpocząć od zakresu 1 i 2, ponieważ są one w dużej mierze kontrolowane przez firmę. Emisje z zakresu 3, jako bardziej skomplikowane, zwykle pojawiają się w dalszej części strategii.
• Rok bazowy: Ostatnie 12 miesięcy z wiarygodnymi danymi do porównania z przyszłymi emisjami gazów cieplarnianych.
• Rok docelowy: Przewidywany rok, w którym powinny zostać osiągnięte cele redukcji emisji.
• Procent redukcji: Docelowy procent redukcji od roku bazowego do roku docelowego.

Ponadto cele mogą być bezwzględne (całkowita redukcja emisji) lub oparte na intensywności (emisje w przeliczeniu na jednostkę produkcji). 

Np. zdobycie pierwszej gwiazdki Lean&Green – w programie redukcji emisji w logistyce – oznacza zmniejszenie emisji względnej o co najmniej 20%, dla co najmniej 50% wolumenu, w ciągu maksymalnie pięciu lat względem określonego roku bazowego.

4. OPTYMALIZACJA PROCESÓW WEWNĘTRZNYCH

Zmniejszenie bezpośredniej emisji dwutlenku węgla podlegającej kontroli firmy ma kluczowe znaczenie.

Zarządzanie energią na miejscu:

• Przyjęcie energooszczędnych praktyk: przejście na maszyny i urządzenia, które działają na optymalnych poziomach energii, zapewniając mniejsze zużycie i zapobiegając marnotrawstwu energii.
• Czasowe systemy energetyczne: zautomatyzowane systemy, takie jak inteligentne czujniki, gwarantują, że światła i urządzenia działają tylko wtedy, kiedy jest to niezbędne. Rozwiązania z obszaru IoT zapewnia np. SigFox.
• Rutynowa konserwacja: regularne kontrole sprzętu utrzymują sprawne działanie maszyn, dzięki czemu zużywają one mniej energii.

Ograniczanie odpadów i zwiększanie wydajności procesów:

• Audytowanie procesów: szczegółowe oceny mogą wskazać nieefektywności i obszary, w których można zminimalizować ilość strat i odpadów.
• Wspieranie recyklingu i ponownego użycia: promowanie kultury, w której materiały są w miarę możliwości poddawane recyklingowi lub ponownie wykorzystywane w ramach operacji.

Praca zdalna i cyfryzacja:

• Przejście na usługi w chmurze: wykorzystanie chmury obliczeniowej może zmniejszyć zależność od energochłonnych serwerów na miejscu.
• Promowanie wirtualnych interakcji: korzystaj ze spotkań online, aby ograniczyć emisje związane z podróżami służbowymi.
• Cyfryzacja i paperless: odejście od procedur wymagających dużej ilości papieru poprzez przejście na technologię cyfrową, minimalizując koszty emisji dwutlenku węgla związane z wykorzystaniem papieru.

 Usprawnienie procesów wewnętrznych wykracza poza oszczędności finansowe. Chodzi o przyjęcie proaktywnego podejścia do budowania świadomego ekologicznie i wydajnego fundamentu biznesowego. Poprzez zoptymalizowanie zużycia energii i gospodarowania odpadami oraz integrację rozwiązań cyfrowych firmy mogą znacznie zmniejszyć swój bezpośredni ślad węglowy i przyspieszyć zrównoważony rozwój.

5. DEKARBONIZACJA ŁAŃCUCHA DOSTAW

Zdecydowana większość organizacji funkcjonuje w oparciu o dostawców komponentów, surowców lub usług. Wybór świadomych ekologicznie dostawców może znacznie zmniejszyć pośredni ślad węglowy. Według dostępnych badań, nawet 90% wpływu firm na środowisko pochodzi z łańcuchów dostaw, a nie z ich bezpośredniej działalności.

Możliwe działania:

• Audyty dostawców: ocena praktyk środowiskowych dostawców.
• Świadomość dostawców: poszukuj dostawców, którzy gromadzą dane odnośnie śladu węglowego związanego z realizacją Twojego zamówienia.
• Zrównoważone zaopatrzenie: priorytetowe traktowanie materiałów pozyskiwanych w sposób zrównoważony lub o niższym śladzie węglowym.
• Lokalne zaopatrzenie: wybór lokalnych dostawców, aby ograniczyć emisje związane z transportem.

6. INWESTOWANIE W EDUKACJĘ I SZKOLENIA PRACOWNIKÓW

Pracownicy odgrywają kluczową rolę w zrównoważonym rozwoju firmy. Buduj kadrę, która rozumie i ceni zrównoważone praktyki.

Możliwe działania:

• Warsztaty i seminaria: organizowanie regularnych sesji szkoleniowych, aby informować i edukować pracowników z zakresu zrównoważonego rozwoju.
• Programy motywacyjne: oferowanie nagród za zrównoważone pomysły lub inicjatywy.
• Zielone zespoły: twórz zespoły, które koncentrują się na projektach zrównoważonego rozwoju w firmie.

7. PRZYJĘCIE ZASAD GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO

Odejście od tradycyjnego modelu „weź, wyprodukuj, wyrzuć (take, make, dispose)” na rzecz modelu w obiegu zamkniętym, w którym zasoby są ponownie wykorzystywane i poddawane recyklingowi, może znacznie zmniejszyć ilość odpadów i związanych z nimi emisji (a tym samym marnotrawstwa i wiążących się z nim strat finansowych).

Możliwe działania:

• Projektowanie z myślą o długowieczności: tworzenie produktów, które działają dłużej i mogą być łatwo naprawiane lub modernizowane.
• Ponowne wykorzystanie i odnawianie: zachęcanie do zwracania starych produktów, które można następnie odnowić i odsprzedać.
• Inicjatywy recyklingowe: tworzenie systemów recyklingu odpadów lub produktów ubocznych.

8. PRZEJŚCIE NA ENERGIĘ ODNAWIALNĄ

Przejście na odnawialne źródła energii (OZE) jest jednym z najskuteczniejszych sposobów dekarbonizacji przedsiębiorstwa. Dzięki malejącym kosztom technologii odnawialnych i dostępnym różnym programom dotacji, firmy mogą stopniowo zmniejszać swoją zależność od paliw kopalnych.

Możliwe działania:

• Instalacje OZE: instalacja paneli słonecznych i fotowoltaicznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła, a nawet w określonych warunkach – nawet systemów spalania biomasy.
• Zakup zielonej energii: wybór umów na dostawę energii elektrycznej z odnawialnych źródeł z certyfikatami umorzenia.
• Rozwiązania z zakresu magazynowania energii: inwestycje w systemy magazynowania energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych, aby przechowywać jej nadmiar, jeszcze bardziej zmniejszając zależność od zasilania sieciowego.

Przejście na OZE nie tylko więc zmniejsza emisję dwutlenku węgla, ale w dłuższej perspektywie pozwala także zaoszczędzić koszty.

9. WSPIERANIE KULTURY INNOWACJI

Dekarbonizacja wymaga innowacyjnego myślenia. Tworzenie środowiska wspierającego do innowacyjnych pomysłów może prowadzić do unikalnych rozwiązań.

Możliwe działania:

• Kampanie pomysłów: organizuj sesje burzy mózgów, aby wymyślać ekologiczne rozwiązania.
• Wspólne projekty: współpraca z innymi firmami w łańcuchu wartości, w celu poszukiwania wspólnych rozwiązań i pomysłów na ograniczanie śladu węglowego.
• Otwarte spojrzenie na nowe rozwiązania rynkowe, których celem jest usprawnianie procesów biznesowych uwzględniające wpływ środowiskowy: np. logistyka paperless.

10. REGULARNA REWIZJA I DOSTOSOWYWANIE STRATEGII

Szybko zmieniający się krajobraz zrównoważonego rozwoju sprawia, że firmy muszą stale weryfikować swoje oceny i udoskonalać strategie dekarbonizacji. Wraz z postępem technologicznym i zmianami w polityce środowiskowej, to, co było skuteczne rok temu, może nie gwarantować takich samych wyników dzisiaj. Regularna rewizja rozwiązań zapewni firmie nie tylko zgodność z aktualnymi przepisami, ale także optymalizuje zasoby pod kątem ich największego wpływu.

Możliwe działania:

• Oprogramowania do rozliczania emisji dwutlenku węgla: wykorzystanie specjalistycznego oprogramowania może ułatwić śledzenie, analizowanie i raportowanie emisji dwutlenku węgla. Pomoże to zidentyfikować obszary wymagające poprawy i zapewni dokładne gromadzenie danych na potrzeby podejmowania strategicznych decyzji.

Takim rozwiązaniem w zakresie emisji w transporcie jest np. BigMile.

• Przeglądy kwartalne: przeprowadzanie szczegółowych ocen co kwartał w celu określenia skuteczności działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Może to obejmować porównanie danych dotyczących emisji, ocenę zwrotu z inwestycji w zielone inicjatywy i śledzenie postępów w stosunku do ustalonych celów.
• Być na bieżąco: przeznaczanie zasobów na ciągłe uczenie się. Może to obejmować udział w konferencjach dotyczących zrównoważonego rozwoju, współpracę z organizacjami i konsultantami ds. zrównoważonego rozwoju w celu bieżącego dostępu do najlepszych praktyk i technologii.

Zachowując elastyczne podejście do dekarbonizacji, firmy mogą wyprzedzać konkurencję dzięki nowym możliwościom oraz zgodności ich wysiłków z najlepszymi praktykami w danym czasie.

Podróż w kierunku dekarbonizacji przyszłości jest nie tylko imperatywem dla dużych korporacji, ale także pilną odpowiedzialnością dla mniejszych firm.  Jak staraliśmy się wykazać, jest wiele przykładów dostępnych rozwiązań, nisko wiszących owoców, po które warto sięgnąć, aby uzyskać natychmiastowy i znaczący efekt. Dzięki strategicznemu wdrożeniu tych działań, można nie tylko znacząco przyczynić się do realizacji globalnego programu zrównoważonego rozwoju, ale także uruchomić liczne korzyści biznesowe – od oszczędności kosztów po lepszą pozycję rynkową.