Raport „Dekarbonizacja już tu jest” prezentuje realne działania polskich firm na rzecz ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz budowania odporności na ryzyka klimatyczne. Pokazuje, że przedsiębiorstwa w Polsce, zarówno duże, jak i z sektora MŚP, podejmują świadome i mierzalne kroki dekarbonizacyjne nie z przymusu, lecz z przekonania o ich konieczności i opłacalności. Raport opiera się na danych z ankiet i kalkulatora MŚP, ukazując praktyczne doświadczenia firm z różnych branż i regionów kraju.
Co ciekawe, według odpowiedzi udzielonych w badaniu, główną motywacją organizacji do liczenia śladu węglowego są klienci i dostosowanie się do ich oczekiwań (32%), a następnie zmiany regulacyjne i kwestia wizerunku (po 24%). Czynniki zewnętrzne dominują nad motywacjami wewnętrznymi.
Z kolei motywatory takie jak wpływ dostawców, inne czynniki zewnętrzne czy wewnętrzna motywacja finansowa, uzyskały zdecydowanie mniej wskazań, co pokazuje, że potencjalne oszczędności wynikające z poprawy efektywności energetycznej, redukcji kosztów operacyjnych czy optymalizacji procesów nie są jeszcze postrzegane jako wystarczająco silny impuls do podjęcia zmian.
Wśród organizacji podejmujących działania de karbonizacyjne (24% badanych firm), najczęściej podejmowane działania to: wymiana oświetlenia na LED, własne instalacje OZE z magazynami energii, zwiększanie efektywności energetycznej czy zakup certyfikatów pochodzenia energii. Są to więc inicjatywy wymagające mniejszych nakładów finansowych, skoncentrowane na energii elektrycznej. Znacznie droższe projekty, takie jak termomodernizacja budynków, wymiana floty czy dekarbonizacja systemów grzewczych, realizowane są rzadziej.
Głównymi przeszkodami we wdrażaniu działań dekarbonizacyjnych są ograniczenia finansowe – brak kapitału i dostępu do finansowania, wysokie nakłady początkowe i długi okres zwrotu inwestycji. Na kolejnych miejscach znalazły się trudności technologiczne i organizacyjne, jak brak wykwalifikowanej kadry czy ograniczenia czasowe zespołów. Problemem często jest także brak wiedzy o tym, od czego rozpocząć proces dekarbonizacji.
Celem publikacji jest pokazanie, że polski biznes dostrzega rosnącą wagę kwestii klimatycznych i aktywnie wdraża strategie dekarbonizacji, co może inspirować inne przedsiębiorstwa do podjęcia podobnych działań. Raport podkreśla, że zmiana klimatu to realne zagrożenie dla stabilności gospodarczej, a dekarbonizacja stanowi także źródło przewagi konkurencyjnej na rynku krajowym i międzynarodowym.
Działania dużych firm, takich jak Polenergia, Rossmann czy Michelin:
- Systematyczne mierzenie śladu węglowego w pełnym zakresie (Zakres 1, 2 i 3) według międzynarodowych standardów, np. GHG Protocol i SBTi.
- Wykorzystanie danych o emisjach jako narzędzia zarządczego do planowania inwestycji i zarządzania ryzykiem.
- Integracja strategii dekarbonizacji z ogólną strategią biznesową.
- Skupienie się na praktycznych zmianach, które przynoszą realne efekty operacyjne i finansowe.
Działania firm z sektora MŚP, takich jak Mexem, Optomer, Sanel czy Labelmarket:
- Rozpoczynanie działań od audytu wewnętrznych procesów i zarządzania zużyciem energii.
- Wymiana urządzeń na bardziej energooszczędne.
- Edukacja zespołów w zakresie efektywności energetycznej i świadomości klimatycznej.
- Motywacja często wynika z wymogów przetargowych, oczekiwań zagranicznych klientów oraz chęci obniżenia kosztów energii.
- Działania są pragmatyczne, nie wymagają dużych budżetów, lecz determinacji i dobrej organizacji.
Inne kluczowe działania i trendy:
- Rosnąca liczba firm oblicza swój ślad węglowy — w II połowie 2024 roku 59% badanych przedsiębiorstw deklarowało takie działania, co jest wzrostem o 12 punktów procentowych w porównaniu do początku roku.
- 85% firm wprowadziło lub planuje wprowadzić rozwiązania redukujące emisje.
- Firmy coraz częściej traktują dekarbonizację jako element przewagi konkurencyjnej, a nie tylko wymóg regulacyjny.
- Budowanie systemów zbierania danych, tworzenie realistycznych planów dekarbonizacji oraz śledzenie zmian prawnych.
Podsumowując, raport pokazuje, że polskie firmy podejmują różnorodne, mierzalne działania — od strategicznego zarządzania emisjami w dużych korporacjach po praktyczne, stopniowe zmiany w mniejszych przedsiębiorstwach — które razem tworzą realną transformację w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.