CO TO JEST?
CBAM – ang. Carbon Border Adjustment Mechanism – to opłata od importu emisji, mechanizm dostosowania cen na granicach Unii Europejskiej z uwzględnieniem emisji CO2. Ma on ustanowić podatek na niektóre importowane produkty, który będzie odzwierciedlać koszty emisji CO2 ponoszone przez producentów europejskich.
CZEMU MA SŁUŻYĆ?
Mechanizm ten jest jednym z kluczowych elementów pakietu zmian legislacyjnych dotyczących klimatu i energii Fit for 55 („Gotowi na 55%”), które mają na celu ograniczenie do 2030 r. emisji CO2 w Europie o 55% względem roku 1990.
Wprowadzająca projekt opłaty Komisja Europejska tłumaczy, że będzie ona dotyczyła produktów importowanych na obszar celny UE, których wytwarzanie wiąże się z wysokimi emisjami CO2. Ma wyrównać pozycję konkurencyjną firm europejskich, które muszą podejmować rygorystyczne działania na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych, względem przemysłu z krajów nieobjętych regulacjami klimatycznymi, które nie obciążają producentów systemem handlu uprawnieniami do emisji.
Celem CBAM jest także przeciwdziałanie zjawisku tzw. ucieczki emisji CO2, polegającym na przenoszeniu produkcji poza granice UE w celu obniżenia jej kosztów, lub uniemożliwianiu przywozu produktów wysokoemisyjnych. Działania takie są nie tylko niekorzystne z punktu widzenia gospodarki Unii, ale również zmniejszają efektywność i podważają sens wprowadzanych przez UE mechanizmów mających na celu globalną redukcję emisji generowanych przez przemysł. CBAM ma także zachęcić kraje zewnętrzne do bardziej zrównoważonego rozwoju i zmniejszenia emisji.
CZEGO DOTYCZY CBAM?
Nowa regulacja dotyczyć będzie ściśle określonych towarów w następujących kategoriach:
- cement,
- energia elektryczna,
- nawozy
- wyroby przemysłu hutniczego (żelazo i stal),
Rozporządzenie obejmie import z całego świata, z wyjątkiem towarów pochodzących z Islandii, Liechtensteinu, Norwegii, Szwajcarii (i kilka mniejszych wyłączeń). Z obowiązków w zakresie CBAM mają być wyłączone przesyłki o wartości rzeczywistej mniejszej niż 150 EUR. Nierozstrzygniętych pozostaje nadal kilka spornych kwestii, m. in. opodatkowanie sektora produkcji wodoru.
JAK MA DZIAŁAĆ CBAM?
Podmiot dokonujący importu towarów lub produktów objętych systemem CBAM będzie musiał przed dokonaniem importu złożyć w specjalnej procedurze wniosek o zezwolenie na ich import na obszar celny Unii. Importer będzie musiał następnie kupować od określonego przez każde państwo członkowskie właściwego organu cyfrowe „certyfikaty CBAM”, których cena będzie powiązana z unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji CO2 (EU ETS).
Dodatkowo co roku importer będzie musiał składać deklarację CBAM, dotyczącą importowanych towarów i związanych z ich produkcją emisji.
KIEDY WEJDZIE W ŻYCIE?
Według planów, CBAM wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r. poprzez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Oznacza to, że będzie obowiązywać bezpośrednio w każdym państwie członkowskim UE.
JAKIE BĘDĄ JEGO SKUTKI?
Mechanizm ma być korzystny dla europejskiego przemysłu, obciążonego coraz większymi kosztami związanymi z EU ETS czy rosnącymi cenami energii. Dzięki niemu niskoemisyjni producenci z UE będą w stanie konkurować z producentami z krajów, które nie ograniczają przemysłowych emisji CO2.
Z drugiej strony, CBAM może wywołać wzrost cen objętych nim towarów, podnosząc ceny ich tańszych obecnie odpowiedników importowanych spoza UE. Wprowadzenie mechanizmu może spowodować działania odwetowe w zakresie ceł ze strony państw, gdzie produkcja jest tańsza niż w UE. Obecni importerzy towarów i produktów objętych CBAM będą musieli przeanalizować, czy po jego wprowadzeniu import będzie nadal opłacalny oraz przygotować się do stosowania nowych przepisów.