Komisja Europejska zaproponowała istotne zmiany dotyczące dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek szczegółowego raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Zostały one zawarte w pakiecie Omnibus Simplification, mającym na celu zmniejszenie obciążeń regulacyjnych dla firm. Postulaty, zachowując kluczowe aspekty raportowania ESG, przewidują m.in. radykalne podniesienie progów kwalifikacyjnych obowiązkowego raportowania, opóźnienie wdrożenia oraz uproszczenie wymaganych standardów.
GENEZA PROPONOWANYCH ZMIAN I PAKIET OMNIBUS
Propozycje zmian w dyrektywie CSRD są odpowiedzią na rosnące obawy co do konkurencyjności firm europejskich w kontekście obciążeń administracyjnych. Bezpośrednią przyczyną podjęcia prac nad pakietem uproszczeń były wnioski z raportu Przyszłość europejskiej konkurencyjności (znanego również jako Raport Draghiego) oraz Deklaracji budapeszteńskiej w sprawie nowego ładu na rzecz europejskiej konkurencyjności.
Pakiet Omnibus Simplification został oficjalnie zaprezentowany przez Komisję Europejską 26 lutego 2025 roku podczas wystąpienia wice-przewodniczącego Komisji Europejskiej, Stéphane’a Séjourné. Zawarte w nim propozycje mają na celu uproszczenie procedur i zmniejszenie obciążeń regulacyjnych o 25%, generując oszczędności dla przedsiębiorstw. Uproszczenia nie oznaczają porzucenia celów klimatycznych.
PODNIESIENIE PROGÓW OBOWIĄZKOWEGO RAPORTOWANIA
Jedną z najbardziej znaczących spośród proponowanych zmian jest radykalne podniesienie progów kwalifikacyjnych dla firm z obowiązkiem raportowania. Komisja Europejska planuje objąć nim firmy zatrudniające powyżej 1000 pracowników i osiągające roczne obroty powyżej 50 mln euro lub sumę bilansową powyżej 25 mln euro.
Dyrektywą CSRD jest obecnie objęte około 50 000 firm w UE, zatrudniających ponad 250 pracowników. Proponowane zmiany znacząco – bo aż o 80%! – zmniejszą liczbę firm objętych obowiązkiem raportowania do około 10 000. Rewidują także jej pierwotne założenia, które miały stopniowo obejmować coraz szerszą grupę przedsiębiorstw, w tym również mniejsze podmioty.
DOBROWOLNOŚĆ RAPORTOWANIA DLA MNIEJSZYCH FIRM
Dla firm, które nie spełniają podwyższonych kryteriów kwalifikujących, czyli zatrudniających poniżej 1000 pracowników, Komisja planuje wprowadzić zasadę dobrowolności raportowania.
Planuje także wprowadzić, na zasadzie aktu delegowanego, dobrowolny standard sprawozdawczości, oparty na standardzie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które nie są objęte zakresem CSRD.
W ramach unijnej taksonomii dla zrównoważonych inwestycji nowe przepisy przewidują, że raportowanie zgodności działalności z listą zrównoważonych sektorów stanie się dobrowolne dla 85% firm.
Wprowadzenie dobrowolności ma ułatwić mniejszym podmiotom dostosowanie się do wymogów ESG w tempie odpowiadającym ich możliwościom operacyjnym i finansowym.
UPROSZCZENIE STANDARDÓW RAPORTOWANIA
Komisja Europejska proponuje także daleko idące uproszczenie standardów raportowania dla firm, które pozostaną objęte tych obowiązkiem – przede wszystkim znacznego zmniejszenia liczby punktów danych oraz usunięcie wymogu standardów sektorowych.
Zostanie utrzymana zasada podwójnej istotności, czyli raportowanie informacji istotnych z punktu wpływu działalności zarówno na środowisko, jak i na ryzyko klimatyczne.
Uproszczenia te są wprowadzane po to, aby firmy mogły skoncentrować się na kluczowych aspektach raportowania ESG, przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążeń związanych ze zbieraniem i analizą nadmiernej ilości danych.
OPÓŹNIENIE WDROŻENIA DYREKTYWY
Kolejnym istotnym elementem planowanych zmian jest odroczenie terminów wdrożenia dyrektywy CSRD o dwa lata dla dużych przedsiębiorstw, które jeszcze nie rozpoczęły raportowania, a także dla notowanych na giełdzie małych i średnich przedsiębiorstw.
Komisja Europejska wystosowała również propozycję „zatrzymania zegara” (stop the clock), która dotyczy skierowania do państw członkowskich wniosku o odroczenie do 2028 r. wymogów w zakresie sprawozdawczości dla firm, które obecnie zostały objęte obowiązkiem raportowania.
Rada UE ostatecznie zatwierdziła dyrektywę odraczającą przyjęcie sektorowych standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstw z UE oraz podobnych ogólnych standardów dla przedsiębiorstw spoza UE do 30 czerwca 2026 r.
Odroczenie wdrożenia ma dać przedsiębiorstwom więcej czasu na przygotowanie się do nowych wymogów oraz pozwolić na dopracowanie standardów raportowania.
WDROŻENIE CSRD I JEGO WYZWANIA
Warto podkreślić, że stan wdrożenia dyrektywy CSRD w poszczególnych krajach członkowskich jest zróżnicowany. Według danych z listopada 2024 roku, aż 17 krajów, w tym Polska, nie wdrożyło jeszcze przepisów wymaganych przez CSRD, mimo że termin no to upłynął 6 lipca 2024 r.
W Polsce rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, który ma implementować dyrektywę CSRD, trafił do pierwszego czytania w Komisji Finansów Publicznych 15 października 2024 r.
Proponowane opóźnienia stawiają pod znakiem zapytania sytuację firm, które już rozpoczęły proces przygotowań do raportowania zgodnie z pierwotnymi terminami. Regulatorzy są świadomi, że będzie część emitentów, która zaraportuje za 2025 rok, a za chwilę nie będzie w ogóle objęta dyrektywą CSRD.
WNIOSKI I PERSPEKTYWY
Proponowane zmiany w dyrektywie CSRD stanowią istotny zwrot w podejściu UE do raportowania zrównoważonego rozwoju. Z jednej strony, pokazują gotowość Komisji Europejskiej do rewizji ambitnych celów w obliczu realiów biznesowych i wyzwań konkurencyjności. Z drugiej, sygnalizują, że podstawowa idea przejrzystości w zakresie ESG pozostaje priorytetem, ale ma być wdrażana w sposób bardziej wyważony i pragmatyczny.
Warto podkreślić, że zaprezentowany przez Komisję pakiet Omnibus będzie musiał przejść przez pełny proces legislacyjny, uzyskując akceptację Parlamentu Europejskiego. Oznacza to, że ostateczny kształt zmian może jeszcze ulec modyfikacjom w trakcie negocjacji między instytucjami UE.
Sytuacja firm, które są w trakcie przygotowań do raportowania ESG, stoi pod znakiem zapytania. Niezależnie jednak od ostatecznego kształtu przepisów, trend w kierunku większej transparentności w zakresie zrównoważonego rozwoju wydaje się być trwały, a proponowane zmiany mają na celu jedynie dostosowanie tempa i skali tej transformacji do możliwości i potrzeb europejskiej gospodarki.